In 7 stappen naar online veiligheid voor jouw leerlingen
Kinderen vandaag kunnen swipen vooraleer ze leren stappen. Maar de digitale wereld waar zelfs onze kleinsten graag in vertoeven, is niet zonder risico! Je kan niet vroeg genoeg beginnen met jouw leerlingen bewustmaken van de gevaren van het internet. Hoe gaan ze om met schermtijd, met cyberpesten, met het delen van hun gegevens, …? Wendy Van Camp, Solution Designer van Bingel, weet wel raad met al dat digitale kwaad.
“In een digitale wereld als de onze kan je niet zonder mediawijsheid. Met mediawijsheid bedoel ik alles wat met digitale geletterdheid te maken heeft. Wie mediawijs is, kan online media gebruiken én begrijpen. En dan heb ik het niet enkel over de technische kant ervan, maar ook over het kritisch en bewust omgaan met die media. Maar hoe pak je dat nu best aan?”
1. Jong geleerd, oud gedaan
“Jouw leerlingen nog te jong om al over de gevaren van het internet te leren? Nee hoor! Kinderen leren tegenwoordig met een tablet of smartphone werken voor ze leren lezen. Je kan er dus ook in de klas maar beter aandacht aan besteden. Hoe? Wel, eerst en vooral informeren over de mogelijkheden die het wondere web te bieden heeft. Ten tweede moeten ook de risico’s van de online wereld aan bod komen: online reputatie, privacy, schermtijd, cyberpesten, etc.”
Uit onderzoek weet Mediawijs.be dat:
- kinderen vanaf 7 jaar een stuk zelfstandiger worden en makkelijker hun weg vinden bij het gebruik van media. Ze begeven zich stilaan online, waardoor er meer aandacht mag gaan naar kritisch omgaan met (sociale) media.
- sociale contacten voor kinderen tussen 10 en 12 jaar nóg belangrijker worden, en dat daarbij grenzen afgetast worden. Het ideale moment om thema’s als cyberpesten of sexting aan te kaarten.
Bron: mediawijs.be
“Een smartphone verbieden in de klas is daarom niet de manier om leerlingen voor te bereiden op het wereldwijde web.”
– Wendy van Camp
2. Schermen in de klas
“Een smartphone verbieden in de klas is daarom niet de manier om leerlingen voor te bereiden op het wereldwijde web. Beter neem je ze als leraar bij de hand terwijl ze de online wereld – op een veilige manier – ontdekken.”
“Het is de bedoeling dat leerlingen zich kritische vragen stellen vooraleer ze een account aanmaken op sociale media of hun gegevens zomaar delen. ‘Heb ik een Facebookaccount nodig?’, bijvoorbeeld. Of ‘Waarom wil ik dat?’, ‘Hoe lang blijven mijn persoonlijke gegevens of foto’s online vindbaar?’, etc.. Die bewustwording heeft tijd nodig. Dat is met alles zo. Twintig jaar geleden droeg niemand een fietshelm of fluohesje op de fiets, vandaag word je aan de schoolpoort raar bekeken als je een niet-veilig uitgeruste fietser bent. Maak je leerlingen dus nu al bewust – of mediawijs – voor morgen! 😉”
3. Een goed ICT-beleid is er twee waard
“Als smartphones, tablets en andere schermen een plek krijgen in de klas, dan moeten daar natuurlijk regels rond bestaan: Wanneer mogen leerlingen hun toestel al dan niet bovenhalen? Gelden die regels ook voor de leraren? …”
“ICT en media moeten een onderdeel zijn van het beleid van de school. Leg dat beleid vast in een document dat makkelijk te verspreiden is en als naslagwerk kan dienen voor leerlingen, ouders en leraren.”
“Ik ben geen voorstander van een medialeraar die één vak ‘mediawijsheid’ geeft, zoals een sportleerkracht dat met sport doet bijvoorbeeld.”
– Wendy van Camp
4. Stel een ICT-coördinator aan
“Wijs een contactpersoon aan, zodat ouders en leerlingen weten bij wie ze terechtkunnen met vragen of problemen. Scholen hebben vaak een ICT-coördinator die zich bezighoudt met de technische kant van ICT en met de infrastructuur, maar je hebt er ook één nodig die de pedagogische kant op zich neemt. Zo’n pedagogisch ICT-coördinator ondersteunt leraren bij die digitalisering in de klas: Welke zaken moeten zeker aan bod komen tijdens de les? Welke oefenplatformen helpen leerlingen om op ontdekkingstocht te gaan in de digitale wereld? Met welke taken leren ze omgaan met de gevaren online? Een pedagogisch ICT-coördinator weet raad.”
“Ik ben geen voorstander van een medialeraar die één vak ‘mediawijsheid’ geeft, zoals een sportleerkracht dat met sport doet bijvoorbeeld. Mediawijsheid loopt over verschillende domeinen heen, je kan dat niet afbakenen tot één vak.”
5. EHBC: Eerste hulp bij cyberpesten
“Cyberpesten behoeft geen andere aanpak dan pesten op de speelplaats. Het gebeurt best door een vertrouwenspersoon of leerlingenbegeleider, en niet door een ICT-expert zoals soms gedacht wordt. Het grote verschil tussen cyberpesten en het klassieke pesten is wel dat het minder zichtbaar is en daardoor soms moeilijker opgespoord wordt. Je kan het jammer genoeg niet voorkomen, maar preventie rond cyberpesten is belangrijk. Mediawijs.be geeft enkele tips mee:
- Schenk aandacht aan cyberpesten. Leg je leerlingen uit wat het is, hoe het in z’n werk gaat.
- Neem het op voor het slachtoffer. Spreek de dader aan en veroordeel het pestgedrag.
- Bied emotionele steun. Het is belangrijk dat ze weten dat niet iedereen aan de zijde van de pestkop staat.
- Reik informatie aan. Waar kan het slachtoffer terecht? Bij een leerlingenbegeleider bijvoorbeeld? Bij familie? Bij Child Focus?
- Doe vooral niet niets. De dader kan dat interpreteren als goedkeuring van zijn of haar gedrag. Negeer de pestsituatie niet, maar laat je stem horen.”
6. Zo school, zo ouders
“Deze is eerder een bemerking dan een tip: Er zijn drie actoren belangrijk op weg naar digitale wijsheid: leerlingen, leerkrachten én ouders. Als het over cyberveiligheid, pesten via internet etc. gaat, schuiven ouders de opvoedende rol nochtans sneller door naar het onderwijs dan bij het ‘klassieke’ pesten bijvoorbeeld. Ook thuis moet mediawijsheid een gespreksonderwerp zijn. Ook daar moet aandacht zijn voor de risico’s omtrent schermtijd, privacy, cyberpesten, … Als leraar kan je het natuurlijk niet alleen.”
7. Begin bij jezelf
“Wil je als leraar zelf mediawijzer worden? Of tools aanreiken aan de ouders van je leerlingen om hun mediawijsheid bij te schaven? Dat is een goed idee! Op die manier kan je je leerlingen natuurlijk nóg beter ondersteunen in hun verkenning van de digitale wereld. Hier vind je de juiste tips en tools:
“Succes!”